31 oktober t/m 3 november in De Balie, BIMHUIS en Podium Mozaïek
Twintig jaar geleden werd Theo van Gogh vermoord. Zijn laatste woorden waren ‘Genade, genade. We kunnen er toch over praten?’ Hoewel Nederland na de moord diep verdeeld raakte, kan Van Goghs smeekbede als opdracht gelezen worden. Hoe hou je het gesprek gaande in een land dat met elkaar lijkt uitgepraat?
Tijdens het Vrijdenkersfestival richten we de blik op hete hangijzers die de samenleving verdelen. We onderzoeken academische vrijheid op Amsterdamse universiteiten, die eerder dit jaar te maken kregen met grootschalige studentenprotesten. We nodigen schrijver en cultuurcriticus Thomas Chatterton Williams, die zichzelf ‘ex-black’ noemt, als vrijdenker uit om het huidige debat rondom identiteitspolitiek op scherp te zetten. Is een knuppel in het hoenderhok soms de beste manier om in gesprek te komen?
750 jaar Amsterdam
Ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad reflecteren we op ons begrip van vrijheid en wat het voor ons betekent. Vrijheid is onlosmakelijk met Amsterdam verbonden; de stad deed in de 17de eeuw al dienst als veilige haven voor vrijdenkers en afvalligen. In samenwerking met de Gemeente Amsterdam, BIMHUIS en Podium Mozaïek organiseert De Balie voor de vijfde keer op rij het Vrijdenkersfestival.
Tussen 31 oktober en 3 november zijn er diverse programma’s samengesteld waarin dit thema onderzocht wordt met o.a. debat, theater en andere kunstvormen.
De Balie is samenwerkingspartner en programmamaker bij SALTO en daarom zullen wij gezien het unieke karakter van deze editie van het Vrijdenkersfestival de zaal programmering van festival vanuit de Balie dit jaar live uitzenden op televisie
Programma Vrijdenkersfestival in De Balie
Donderdag 31 oktober 20:00 uur: Academic freedom in fraught times
Is de UvA een bastion van wokeness? Laat de VU zowel haar Palestijnse als haar Joodse studenten in de steek? Waren de blokkades van het Amsterdam University College een uiting van academische vrijheid? Vanavond gaan we het over de vrijheden en grenzen van wat je kunt zeggen en doen op de universiteiten van Amsterdam.
Academische vrijheid is essentieel voor wetenschappelijk onderzoek. In tegenstelling tot de vrijheid van meningsuiting is academische vrijheid echter geen individueel burgerrecht, maar een collectieve en professionele vrijheid. Met andere woorden, je kunt niet alles zeggen wat je wilt omdat je deel uitmaakt van een academische gemeenschap met normen en standaarden. Maar wat als je het niet eens bent met die normen? Wat kun je zeggen over Israël en Gaza? Over transidentiteit en vluchtelingen? En heeft de financiële verwevenheid met grote bedrijven effect op de academische vrijheid?
Sprekers
Younes Saramifar is een interdisciplinaire wetenschapper die het concept van onmenselijkheid onderzoekt, door te kijken naar geweld en overtredingen die ontstaan wanneer objecten, lichamen en ideeën uit hun context worden gehaald. Als uitgesproken academicus stuurt hij een trigger warning naar zijn studenten voor zijn dekoloniale aanpak, stelt hij dat hij Israël beschouwt als een apartheidsstaat en dat het Westen zijn oorsprong vindt in koloniale plundering, genocide en onderdrukking. Dit jaar kwam zijn uitspraak onder vuur te liggen van enkele studenten en het VU-bestuur.
Jelle van Baardewijk is een empirisch filosoof die onderzoek doet naar markt, overheid en moraliteit en cursussen over ethische filosofie geeft aan studenten bedrijfskunde. Hij is ook presentator op het YouTube-kanaal De Nieuwe Wereld, dat maatschappelijke kwesties bespreekt vanuit een perspectief dat de gangbare opvattingen uitdaagt. Academisch gezien benadrukt hij vergelijkbare waarden bij het pleiten voor de bescherming van de vrijheid van meningsuiting op universiteiten en het innemen van een kritische houding ten opzichte van academisch activisme.
Petra Verdonk is universitair hoofddocent geneeskunde en ethiek, recht en medische geesteswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Ze is medeoprichter van de Nederlandse Vereniging Gender en Gezondheid en is actief lid van Extinction Rebellion. Ze is kritisch over de “tactische terugtrekking van de universiteit in de ivoren toren” terwijl de academische wereld niet “verantwoordelijk wil worden gehouden voor haar invloed op de samenleving”. Haar werk, zowel als onderzoeker als docent, wordt dan ook gekenmerkt door haar missie dat kennis moet worden gebruikt om de wereld waarin we leven te verbeteren.
Dit programma is Engelstalig en live op tv te volgen via SALTO1 op donderdag 31 oktober om 20 uur
Vrijdag 1 november 20:00 uur: De nalatenschap van de moord op Theo van Gogh
Twintig jaar geleden werd Theo van Gogh op straat in Amsterdam vermoord. Een gebeurtenis die Nederland voorgoed veranderde. Deze avond brengen we de nalatenschap van de moord op Theo van Gogh in kaart.
Na 2 november 2004 brak een periode van diepe verdeeldheid aan. In dit programma onderzoeken we hoe begrippen als ‘het vrije woord’ en ‘het publieke debat’ gevormd en vervormd zijn door de moord op Van Gogh. Ook kijken we naar de politieke implicaties: is er een lijn te trekken van de moord op Van Gogh naar de verkiezingswinst van de PVV in 2023? Of was Theo van Gogh, als popularisator van rechtspopulisme, juist al een exponent van een veel diepere trend?
Sprekers: Ahmed Marcouch Burgemeester van Arnhem, Marjolein Moorman loco burgemeester, Jaap Cohen Biograaf Theo van Gogh, Dilara Bilgiç Schrijver en essayist, Sonny Spek Wethouder Katwijk Yoeri Albrecht directeur De Balie, Annabel Nanninga Eerste Kamerlid JA21
Dit programma is live op tv te volgen via SALTO1 op vrijdag 1 november om 20 uur
Zondag 3 november 15:00 uur: Thomas Chatterton Williams: can we unlearn race?
Ex-zwart, zo noemt de Amerikaanse schrijver en cultuurcriticus Thomas Chatterton Williams zichzelf provocerend. Williams stelt dat er weliswaar veel aandacht is voor de fluïditeit van gender en seksualiteit, maar dat we als het gaat om ras nog steeds vastzitten in binaire concepten. Moeten we stoppen met het gebruik van raciale terminologie?
Opgegroeid in de Verenigde Staten, als zoon van een zwarte vader uit het gesegregeerde Zuiden en een blanke moeder uit Californië, twijfelde Thomas Chatterton Williams nooit aan zijn identiteit: hij was zwart. Dit was zo fundamenteel voor zijn zelfbeeld dat hij nooit rigoureus nadacht over de fundamenten ervan. Maar zijn ervaring om in Frankrijk te wonen en vader te worden van twee wit uitziende kinderen met blond haar, bracht hem ertoe lang gekoesterde overtuigingen over ras en identiteit in twijfel te trekken. Tijdens het Vrijdenkersfestival nodigen we Williams uit om te vertellen over zijn zoektocht om het racen af te leren. Hebben we het paard van Troje binnengehaald met raciale terminologie, of is denken in ‘zwart’ en ‘wit’ de enige manier om aan te spreken en om Racisme te bestrijden?
Ik ben ervan overtuigd dat we het kwaad van het racisme nooit zullen overwinnen zolang we er niet in slagen ons eerst een wereld voor te stellen en vervolgens op te roepen die vrij is van raciale categorisering en de hiërarchieën die het noodzakelijkerwijs met zich meebrengt- Thomas Chatterton-
Sprekers: Thomas Chatterton Williams Schrijver en criticus; Ikenna Azuike Journalist, Sunny Bergman documentairemaker, schrijver, activist & Stephan Sanders schrijver en presentator
Dit programma is Engelstalig en live op tv te volgen via SALTO1 op zondag 3 november om 15 uur